-
1 verbum
ī n.1) слово, выражениеv. voluptatis C — слово «voluptas»nullum v. facere Pl, Ter etc. — не говорить (не сказать) ни словаverba facere или habere C etc. — произносить речь, говоритьantequam v. facerem C — прежде чем я что-л. сказалverba facere (e)mortuo погов. Pl, Ter — обращаться к мертвецу, т. е. тратить слова попустуverbis certare Ap — споритьin verba alicujus jurare QC — клясться кому-л. в верностиad v. или e (de, pro) verbo — слово в слово, дословно (reddere, ediscere C)nec v. verbo curabis reddere H — не старайся переводить слово в словоgratum mihi feceris, si uxori tuae meis verbis eris gratulatus C — ты меня обяжешь, если поклонишься своей жене от моего имениverbo C — (чисто) словесно, по имени, номинально или (одним) словом, но тж. устно (v. assentiri Sl)verbo liberi sunt C — (граждане, которые) свободны только на словах2) слова, выражение, изречение, поговоркаverum est v., quod... Pl — правильно говорится, что...te tribus (или paucis) verbis volo Pl — хочу тебе сказать пару словbona verba, quaeso! Ter — потише, пожалуйста!3) pl. (одни лишь) слова, пустая болтовняverba alicui dare C, H, O, Pt — морочить, обманывать кого-л.4) грам. глагол C, Vr -
2 do
I dō, dedī, datum, dare1)а) давать (d. alicui bibere Pl, Cato; d. pecuniam C)qui dedit beneficium, taceat Sen — кто сделал доброе дело, пусть молчит (об этом)б) подавать, протягивать (alicui manum O etc.; aliquid in manum Pl)перен. d. manus C, Cs, Nep — сдаваться, признавать себя побеждённымв) предлагать ( accipere quod datur C); раздавать ( frumentum plebi VP); выдавать ( praemium pro pietate C)d. filiam in matrimonium Cs — выдавать дочь замужг) даровать (vitam C, V; libertatem C); разрешать, позволять (d. bonum malumque dignoscere Sen)iter alicui per provinciam d. Cs — разрешить кому-л. проход через (свою) провинциюд) преподносить, дарить, приносить (в дар) (alicui dona Pl; alicui aliquid dono Ter, Nep); передавать, вручать ( alicui litteras ad aliquem C)d. fibellum C — подать жалобуaliquem defensum d. V — защитить кого-л.d. motus Lcr — приводить в движениеplus stomacho, quam consilio d. Q — руководствоваться больше своим пылом, чем рассудкомscripta foras d. C — выпускать в свет сочинения2) приносить в жертву ( deo exta O); посвящать, воздвигать, строить (deo templum O)3) порождать, производить на свет (liberos Ctl; prolem V)4) образовывать ( longos tortūs V)d. impĕtum L — ворваться5) отправлять, посылать ( litteras ex Trebulano C)6) вносить, платить (aes и aera H, O etc.); понести (poenas C etc.); доставлять ( apes mella dant O)materiam d. invidiae C — давать пищу ненависти7) делать ход в игре (d. calculum C)calculus datus C, Q — ход8) отпускать, ослаблять ( lora V)d. laxas habenas V — опустить поводья9) устраивать (alicui cenam Pl, Ter, C etc.; ludos populo L); ставить на сцене, инсценировать (fabulam Ter, C)10)а) наносить, причинять (alicui damnum Ter; vulnera ferro O)d. ruinas (stragem) Lcr — производить разгромvela d. ventis O, V — распустить паруса по ветруd. verba ventis O — пускать слова на ветерd. verba alicui Ter — надуть кого-л.d. alicui civitatem VP — предоставить кому-л. право гражданства11)а) проливать ( lacrimas O); наливать ( vinum in manūs Pt); испускать ( lucem H)d. fumos O — дымитьсяб) издавать (sonum V; gemitum O)12)а) произносить (voces, dicta O, V)б) сообщать, рассказывать, называть ( unum da mini ex oratoribus illis C)paucis dabo Ter — (почему это случилось), я расскажу в немногих словахiste qui sit, da nobis V — скажи нам, кто онquem mihi dabis, qui aliquod pretium tempori ponat? Sen — кого ты мне назовёшь, кто хоть сколько-нибудь умел бы ценить время?13) закидывать ( retro capillos O); класть, вкладывать, опускать (corpus tumulo O; urnae ossa Pers); погружать ( in fluvios ardentia membra Lcr)d. bracchia collo V — обнять руками за шею14) заковывать ( monstrum catenis H)15) ставить, натягивать (vela carinae O; fila lyrae O); протягивать ( bracchia ad aliquid O)16) подставлять ( alicui cervīces C)terga d. (= vertere) C, L, O etc. — обратиться в бегство17) отводить ( alicui locum in theatro T); посвящать ( noctem spmno O и quieti L)quae dederam supra, relego Pers — то, что я допустил раньше, беру назадdasne animes morte interire? — Do vero C — признаёшь ли, что со смертью погибают (и) души? — Да, признаю19)а) вменять (aliquid laudi, crimini alicui C); назначать ( alicui diem PJ); обрекать (aliquem exitio Lcr, O; morbo mortique Lcr; urbem excidio ac ruinis L)d. aliquid famae H, T — сделать что-л. в интересах репутацииб) повергать (aliquem in luctum O, in timorem Pl)20)а) бросать, швырять (aliquem in и ad terram Lcr, Pl)ambitione praeceps datus est Sl — честолюбие (Мария) его и погубилоб) ввергать ( aliquem in caveam Pl); предавать ( corpus sepulturae Su)d. aliquem in ruborem Pl — вогнать кого-л. в краску (заставить покраснеть)21) помещать, отдавать ( aliquem in hanc domum Ter); отправлять ( aliquem Luceriam L)22) вверять, передавать (filiam genero V, O; infantem nutrīci O)23) внушать, вдохнуть (spem C; animos O); наводить, навеять ( alicui somnum O)24) причинять ( alicui dolorem C)25) назначать (aliquem comitem QC; arbitrum C); определять, класть (finem alicui и alicui rei O etc.)26)а) обращать ( hostes in fugam Cs)sese d. in fugam и fugae C — обращаться в бегство (см. тж. ниже sub dare se 4.)27) прощать ( aliquid alicui C)28) решатьd. rationem alicujus rei Pl, rhH. — отдавать отчёт в чём-л.nomen d. C — явиться, за писаться, поступить (преим. на военную службу)do, dico, addico Vr, Macr — предоставляю (права), произношу (приговоры), присуждаю ( юридическая формула — « tria verba» O — которой претор официально выражал свои права и функции)II dō: как dare se (или dari)ubi sidĕre detur O — (облетая затопленную землю, птица ищет), где бы можно было сестьpotestates, quas licet sentire, non datur cernere Ap — силы, которые можно ощущать, но которых нельзя видеть2) показываться ( dare se urbi Vop)3) обнаруживать себя, выказать себя (d. se alicui placidum O)aequo se d. campo V — выйти в чистое поле (для сражения)se obvium alicui d. L — повстречаться с кем-л.se d. alicui in conspectum C — предстать перед кем-л.4) войти ( in medias acies V)se d. intro C — проникнуть внутрьsese fluvio (dat.) d. V — броситься в рекуse tecto d. H — спрыгнуть с крышиse in viam d. C — пуститься в путьd. se fugae C — пуститься бежатьsese in pedes d. Pl — удирать5) принимать участие (convivio Su; in bella V)6) покоряться, подчиняться, уступать, поддаваться, сдаваться (alicui Pl, Ter, C etc.)7) представиться, быть в распоряжении8)а) предаваться (quieti, somno C, PJ etc.; voluptatibus C)d. se vento Cs — плыть по воле ветраб) посвящать себя (huic generi litterarum C; ad legendos libros C)d. se auctoritati senatūs C — стараться поднять авторитет сената9) вести себяita dat se res Poëta ap. C — так обстоит делоprout tempus ac res se daret L — в зависимости от того, как сложатся время и обстоятельства (смотря по обстоятельствам)III dō (греч.) Enn, Aus = domum (acc.) -
3 fides
I fidēs, eī (у Pl, Lcr тж. ēī) f.1) вера, доверие, уверенностьfidem habere C (tribuere, adjungere C etc., ferre V) alicui — верить (доверять) кому-л.abrogare alicui fidem C — не доверять кому-л.ultra fidem Su — невероятноhabere fidem O — заслуживать доверие, быть надёжным, ноsi qua (dicenti) f. est Pt — если вы верите мне, т. е. уж этому можете поверитьfidem facere C, Cs, L — внушать доверие (заставлять верить)aptum quiddam ad fidem faciendam C — нечто способное внушить доверие (т. е. убедительное)f. male ambulans rerum venalium Pt — неважное качество товаровpropter (per) fidem decipere aliquem Ter, L — злоупотребить чьим-л. доверием (обмануть чьё-л. доверие)f. fieri non poterat Cs — трудно было поверить (не верилось)2) кредитf. concĭdit (sublata est) C — кредит упалf. angustior erat Cs — кредит сузился3) верность, честность, добросовестностьjustitia creditis in rebus f. nominatur C — справедливость в вопросах доверия именуется добросовестностьюfidem alicujus orare atque obsecrare C — взывать к чьей-л. совести4) при клятвахper fidem! Pl — клянусь честью! или Pt молю (заклинаю) тебя!, тж. от всей души, искренно(ex) bonā (optimā) fide Pl, C etc. — по чистой совести, по чести5) достоверность, истинность, подлинность (tabularum, litterarum C; testimonii Dig)f. gaudii PJ — неподдельная радостьf. penes auctores erit Sl — за истину пусть отвечают авторыaliquid ex fide narrare Su — правдиво рассказывать о чём-л.ad (in) fidem rei alicujus L — в доказательство чего-л.fidem memoriae alicujus appellare Pt — в доказательство ссылаться на чьи-л. воспоминания6) выполнение, исполнение (dictis addere fidem O; verba (dicta) sequitur f. O)en haec promissa f. est? V — разве это называется выполнить обещания?7) уверение, обещание (fidem dare, accipere C, L etc.)fallere C (violare C, mutare L) fidem, in fide non stare C — не сдержать словаf. (publica) C — государственная гарантия (обещание) безопасности, неприкосновенностиfidem publicam alicui dare C — гарантировать кому-л. безопасность8) защита, покровительство (haec urbs est in fide meā C; implorare fidem deum hominumque C; in fidem recipere aliquem Cs)sequi fidem alicujus Cs — искать чьего-л. покровительстваtradere L (permittere, commendare, committere Ter, conferre C) se или venire in fidem alicujus Cs — отдаться под чьё-л. покровительство или сдаться на волю победителя9) упование, ожиданиеsegĕtis f. H — виды на урожай10) залог, порука (pacis pignus fidesque O; f. pacis et belli Fl)12) символ веры (f. Nicaena CJ)II fidēs, is f. [одного корня с findo и filum]1) струна H, O; преим. pl. струнный инструмент (кифара, лира)canere fidibus C, O — играть на кифаре2) игра на струнном инструменте (discere, docere fidibus C)3) поэт. поэзия (f. Latinae H и Latina Pers)4) созвездие Лиры Vr, C -
4 venia
ae f. [ venus II ]1) милость, благодеяниеveniam petere a diis, ut victoriam prospĕrent L — просить у богов милости, чтобы они даровали победуvos oro atque obsecro, ut attente bonāque cum veniā verba mea audiatis C — прошу и заклинаю вас внимательно и благосклонно выслушать мои словаv. est poenae merĭtae remissio Sen — прощение есть отпущение заслуженной карыalicui veniam dare (tribuere) C etc. — помиловать кого-л.v. sit dicto PJ — да будет позволено так выразитьсяv. aetatis CJ — возрастная льгота, т. е. признание за несовершеннолетним юридической дееспособности3) разрешение, позволениеalicui veniam dare dicendi L — разрешить кому-л. говорить -
5 latus
I lātus, a, um part. pf. к fero II lātus, a, um1) широкий (via C etc.; clavus Dig; flumen Cs); высокий ( frons PJ); имеющий в ширину (с acc., gen. или abl.)fossa quinque pedes lata Cs — ров шириной в пять футовl. (ab umĕris Su) — широкоплечий (l. et lacertosus vir Col)2) обширный (regnum L; fines Cs)4) протяжный, растянутый, протяжно произносимый ( verba C)5) пространный, обстоятельный, подробный (oratio C, PJ); содержательный ( disputatio C)6) серьёзный, тяжкий ( culpa Dig)7) большой, крупный ( latis pecuniis conquisītus Ap)8) строгийIII latus, eris n.1) сторона (insulae, villae Cs); мат. сторона ( triangulum aequis lateribus constituere Q); грань ( crystallus sexangulis nascitur lateribus PM); стена, стенка (domūs H; fossae Cs); борт ( navis O)l. mundi H — страна света2) бокlatĕris (latĕrum) dolor C, H etc. — боль (колотьё) в бокуl. dare VF — подставлять бокa latere (in l.) C etc. — вбок, в сторонуnunquam ab alicujus latere discedere C (haerēre или junctum esse lateri alicujus Just, тж. lateri adhaerēre L) — не отходить от кого-л.l. alicujus (alicui H) tegere L — идти (сопровождать кого-л.) с левой стороны3) фланг (dextrum exercitūs l. Cs; a lateribus circumveniri Sl)4) склон, скат (ardua latera Atlantis V)5) грудь или лёгкие ( aliquid voce magnā et bonis lateribus suadere C)6) окружение, близкие, друзьяa latere alicujus esse (ad latus alicujus sedēre) L — быть близким с кем-л.ille tuum dulce l. M — этот твой задушевный друг7) телоl. fessum longā militiā H — тело, уставшее от долгих военных трудовl. metiri H — измерять ростhoc l. H — ego -
6 mutuus
mūtuus, a, um [ muto I ]1) заёмный, взятый в долг, заимообразныйpecunias mutuas sumere ab aliquo C — занять у кого-л. денегdare (rogare) aliquid mutuum C, Pl etc. — дать (просить) что-л. взаймы2) взаимный, обоюдный (officia PJ; benevolentia C; amor Pl)m. metus Pt — боязнь друг за другаmutuis odiis alicui invisus T — ненавидящий кого-л. и им ненавидимый
См. также в других словарях:
abuser — Abuser, actiu. acut. Est n user selon droit et raison de quelque chose. Abuti. Abuser aussi est tromper aucun sous fauce promesse et esperance, Falsum habere aliquem, Verba illi dare, Frustrari aliquem, Selon laquelle signification on dit,… … Thresor de la langue françoyse
peine — Peine, f. penac. Chasty pour mesfait, soit pecuniaire, qu on dit amende, Multa, soit corporelle, Poena, du Grec {{t=g}}poinê.{{/t}} Il se prend aussi pour travail de corps, Labor. Il a bien de la peine à faire cela, Multum laboris exanthlat in ea … Thresor de la langue françoyse
promettre — Promettre, Polliceri, Promittere, Fidem dare. Souvent promettre, Pollicitari. Promettre de franche volonté, Spondere. Promettre l un à l autre, Conspondere. Promettre quelque chose à Dieu, Vouere. Promettre de faire quelque chose s en charger et… … Thresor de la langue françoyse
Mann — 1. A blind man may perchance hit the mark. – Tauben und Hühner Zeitung (Berlin 1862), Nr. 6, S. 46. 2. A Mann a Wort oder a Hundsfott. (Ulm.) 3. A Mann wie a Maus ün a Weib wie a Haus is noch nit gleich. (Jüd. deutsch. Warschau.) Will sagen, dass … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
tromper — Tromper, Fallere aliquem, Inducere, vel In errorem inducere, Verba vel insidias dare alicui, Decipere, Ludificari, Circunvenire, Os alicui sublinere, Imponere alicui. Tromper aucun par finesse sans qu il s en prenne garde, Obrepere. Tromper,… … Thresor de la langue françoyse
loy — Loy, f. mon. Lex. C est l Edict et ordonnance faicte et baillée à observer aux subjects par leur Prince souverain. Et par ce qu il est loisible de faire ce qui est octroyé par la loy, ce mot Loy se prent aussi pour permission, liberté, faculté et … Thresor de la langue françoyse
FURTUM — contrectatio est rei alienae, invito domino: Ei nomen an a ferendo, an a furvo, i. e. atro, quod nocte et velo gaudeant proximi bonis insidiantes? Saturno regnante nullum fuisse dicitur. Apud Lacedaemonios, sobrios illos et acres viros, verba… … Hofmann J. Lexicon universale
SALUS — I. SALUS Dea credita. Fingebatur in solio sedens, cum patera, penes quam ara: cui anguis involutus, caput attollens, unde Salutaris porta Romae appellata, ab huius Deae aede, quae proxima fuit. Nic, Lloydius. Graecis Υ῾γεία Aegyptiorum Isis est,… … Hofmann J. Lexicon universale
decevoir — Decevoir, ou Abuser quelqu un, Frustrare aliquem, Frustrationem in aliquem iniicere, Ludificari aliquem, Circumducere aliquem per dolos, Circumuenire, Decipere, Subducere, Imponere alicui, Fucum facere. Decevoir et endommager, Circumscribere… … Thresor de la langue françoyse
entendre — Entendre, Audire. Ouyr et entendre la voix d aucun, Exaudire. Entendre quelque chose qui estoit fort difficile, Animo comprehendere, Intellectu consequi. Intelligere. Sçavoir et entendre quelque chose entierement, Scientia comprehendere. Entendre … Thresor de la langue françoyse
PAX — I. PAX h. e. εἰρήνη, ut Dea colebatur ab antiquis: Iuvenal. Sat. 1. v. 115. Ut colitur Pax, atque fides, etc. Eius simulacrum ita effictum legimus, ut puerum Plutum manu gestaret, quô symbolô indigitatum, non ex bello, sed ex pace divitias. et… … Hofmann J. Lexicon universale